رایة الهدی

به نقل از فارس، در ادامه میزگردهای بررسی آثار روانی و اجتماعی بدحجابی در جامعه‌،‌ میزگردی با «مریم محمودزاده» مدیر خواهران بنیاد فرهنگی مهدی موعود (عج) و استاد دانشگاه شهید بهشتی و «فهیمه محلاتی» استاد دانشگاه الزهرا(س) برگزار کردیم که مشروح آن در پی‌ می‌آید:

ره‌آورد بد‌حجابی، عدم امنیت روحی روانی و متلاشی شدن بنیان خانواده

بدحجابی در جامعه چه اثرات روانی می‌تواند داشته باشد؟ به عبارتی دیگر چه آسیب‌هایی را متوجه فرد و جامعه می‌سازد؟

محمودزاده: همان گونه که در آموزه‌های دینی مطرح است یکی از آسیب‌های بد‌حجابی، اذیت و آزاری است که باعث به خطر افتادن امنیت روحی و روانی فرد می‌شود، خداوند متعال می‌فرماید: «فَلَا یُؤْذَیْنَ»، برای اینکه از آزادها در امان بمانند، پس یکی از امتیازات حجاب، امنیتی است که برای فرد در جنبه فردی و اجتماعی مطرح می‌شود.

دومین مورد از آسیب‌های بد‌حجابی، به مخاطره افتادن امنیت روحی و روانی فرد است، ممکن است که طرف مقابل بپرسد، چرا و چگونه این ادعا را اثبات می‌کنید، وقتی در جامعه‌ای که افراد جوان و به صورت مختلف در آن حضور دارند و با این نوع پوشش غرایز آنها را تحریک می‌کنیم، جدا از بحث دینی، نتوانسته‌ایم یاد بگیریم، متناسب با مکان و موقعیت لباس بپوشیم، مثلاً مناسب یک کلاس درس چه لباسی می‌طلبد؟ جدا از مسائل دینی و با فرض اینکه شخص، دین را قبول ندارد، آیا این مسئله را عقل و منطق می‌پذیرد که هر لباس باید متناسب با آن مکانی و جایی که حضور دارد، باشد که علاوه بر بحث عقلی، منطقی و روانشناسی،‌ در اینجا بحث دینی هم مطرح هست، فرض کنید شخص در خانه، مدرسه و آزمایشگاه لباس خاص آنجا را بر تن می‌کند، در کشورهای خارجی هم مسئله بر این منوال است، متأسفانه ما اینها را به هم ریختیم.

سومین اثر بد‌حجابی، عدم امنیت برای افرادی است که در جامعه رفت و آمد می‌کنند یا در محیط کاری، شغلی، اجتماعی با شخص بدحجاب همکار هستند، ولی چون این حریم‌ها مراعات نمی‌شود، متأسفانه بحران خانواده به خطر می‌افتد و به تبع یکی از آسیب‌ها به خطر افتادن بنیاد خانواده است.

مدگرایی افراطی در جامعه و ارتباط آن با عطش آرایش زنان

مدگرایی افراطی در جامعه چهارمین اثر مخرب بد‌حجابی است که جامعه را از لحاظ مادی و اقتصادی درگیر می‌سازد، به طور مثال شخصی که حقوقش 200 تا 300 هزار تومان در ماه است، بیشتر این پول را صرف آرایش خود می‌کند و اصلاً برای خانواده خود هزینه نمی‌کند و یا چون هر روز سرکار می‌رود، نمی‌تواند یک مدل لباس بپوشد، قاعدتاً باید چند مدل مانتو و کفش داشته باشد و نه تنها هیچ اثر اقتصادی برای خانواده ندارد، بلکه بنیان خانواده و مسئله تربیت فرزندان را به خطر می‌اندازد.

توجه به ضوابط و ملاک‌های مادی منجر می‌شود که تمایل جامعه به این سمت کشیده شود که در نتیجه آسیب به حجاب در جامعه رخ دهد، چرا که وقتی ملاک‌ها، ملاک‌های ظاهر پسندانه شد، وزنه عطش آرایش و روی آوردن به مواد آرایشی و مدگرایی سنگین‌تر می‌شود و به تبع کسی که این کار را انجام نمی‌دهد، مورد توجه قرار نمی‌گیرد.

ویژگی زنان بهشتی

ـ محلاتی: در سوره الرحمن آیاتی را خداوند مطرح و تاکید می‌کند که زنانی بهشتی، زنانی هستند که دست نخورده و در پس پرده قرار دارند و کسی اینها را نمی‌بیند، «فِیهِنَّ خَیْرَاتٌ حِسَانٌ» «لَمْ یَطْمِثْهُنَّ إِنسٌ قَبْلَهُمْ وَلَا جَانٌّ»، «حُورٌ مَّقْصُورَاتٌ فِی الْخِیَامِ». خداوند نفس زن را زیبا آفریده است و به خاطر همین می‌گوید -مانند مروارید درون صدف- باید در پوشش باشد.

هر چیز گران‌بها باید در جایی خاص نگهداری شود که همگان نتوانند به آن دست یابند، چرا که اگر این گونه شد، کم‌کم خاصیت زیبایی خودش را از دست می‌دهد، به عبارتی دیگر گل تا زمانی که به روی بوته است، طراوت خودش را دارد، ولی وقتی کنده می‌شود، پژمرده می‌شود، به همین خاطر تعابیری که در آیات قرآن است، تاکید دارد، این زیبایی‌ها باید در یک پوشش باشد.

اثرات یک عطر ساده زنانه در جامعه

حجاب حتی از بعد روانی هم مؤثر است، اسلام به خصوص درباره خواص پنج‌گانه چشم، بینایی، شنوایی، بویایی و گفتاری در آیات قرآن و روایات تاکید می‌کند که در بخش روانشناسی این موارد هم تائید می‌شود، یعنی محققان عیناً به این مسئله رسیدند، اینکه اسانس عطر‌هایی که زنان به خود می‌زنند و بیرون می‌آیند، چه اثرات مخربی می‌تواند داشته باشد. اما چرا در بعضی از موارد، تاکید اسلام بیشتر بر آقایان بیشتر است، به عنوان مثال قرآن در بحث بینایی اول به مردها و سپس به زنان خطاب می‌کند، «قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِکَ أَزْکَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا یَصْنَعُونَ»؛ «به مردان با ایمان بگو دیده فرو نهند و پاکدامنى ورزند که این براى آنان پاکیزه‏تر است، زیرا خدا به آنچه مى‏کنند، آگاه است»، خداوند از واژه «یَغُضُّ» استفاده می‌کند، یعنی اینکه دیدگان خود را فرو برند، نه اینکه چشم را ببندد، چرا باید زنان و مردان در بحث نگاه توجه داشته باشند؟ به خاطر این است که قدرت تخیلی که در مردان وجود دارد، خیلی قوی است، به محض اینکه یک زن زیبا ببیند، می‌تواند در ذهنش خیال‌پردازی کند.

هدف از طرح تفکیک جنیستی در دانشگاه‌های شوروی شکوفایی استعدادها بود

نوع پوشش در کنترل نگاه چقدر نقش دارد؟

-محلاتی: در غرب برای پوشش دانشجویان قانون وجود دارد، قوانین پوشش لباس در تمام کالج‌های آمریکا، انگلیس و امثالهم وجود دارد، به طوری که برای ورود به دانشگاه و حتی مهمانی‌ها دانشجویان باید شکل خاصی را بپوشند، دامن‌ها خیلی کوتاه نباشند، ولی وقتی بحث پوشش دختران در ایران مطرح می‌شود، نمی‌خواهند پذیرا شوند که بالاخره دانشجو یا زنی که در اجتماع حضور دارد، باید چارچوب خود را حفظ کند. یکی از اساتید تعریف می‌کرد که در کشور شوروی سابق دختر و پسر‌ها در کلاس درس جداگانه حضور داشتند. این استاد می‌گفت: من تعجب کردم و پرسیدم: چرا شما به این نتیجه رسیدید که طرح تفکیک جنسیتی داشته باشید، آنها در جواب گفتند: به خاطر اینکه از کشورهای دیگر مانند آمریکا نمی‌خواهیم عقب بیفتیم.

از ازدواج با هم‌جنس تا ازدواج با حیوانات در غرب، محصول برهنگی بی‌حد و اندازه در غرب

در خصوص اثرات بد‌حجابی در جامعه به طور اجمالی بحث شد، اما در این میان نقش شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی در گسترش بی‌حیایی و بی‌عفتی چه اندازه موثر است؟ این موضوع را در نظر داشته باشیم که در شبکه‌های ماهواره‌ای طوری تبلیغ می‌شود که جامعه غربی با این نوع پوشش، هیچ مشکلی در مراودات اجتماعی و جامعه خود ندارد و به ازای آن هر چه جامعه پوشش اسلامی را رعایت کند، دچار معضلات اجتماعی خواهد بود، این طرز نگرش تا چه اندازه‌ای صحیح است؟

-محمود‌زاده: ما این سوال را مطرح می‌کنیم: چه کسی گفته است در غرب آسیب و معضل در عریان‌‌گری نیست؟ اگر این فرضیه درست باشد که هر چقدر برهنگی باشد، تمایلات مردها کمتر می‌شود، پس چرا در غرب تعداد تجاوزها چند صد برابر است؟! هرگز برهنگی و بی‌بند و باری در غرب باعث نشده است که هیجانات و تمایلات جنسی فروکش کند، کما اینکه می‌دانیم وقتی بروز و ظهور این چیزها در جامعه مهیا باشد، استحکام بنیان خانواده فرو می‌ریزد، آیا ما بحران خانواده در غرب را به صورت یک معضل داریم یا نداریم؟ پاسخ مثبت است یا منفی؟

پس هر چقدر غرایز بیشتر به آن پروبال داده شود، انسان تنوع طلبی‌اش بیشتر خواهد بود، کما اینکه برخی در غرب از ازدواج غیر هم‌جنس به ازدواج هم‌جنس و بعد رابطه با حیوانات رو آورده‌اند. اگر قرار بود، با برهنگی زنان کنترل شود، باید در غرب کنترل می‌شد، در حالی که وضع بدتر هم شده است، بنابر این این ادعا هیچ دلیل مستدل و محکمی برای آن وجود ندارد.

بالارفتن سن ازدواج یکی از اثرات بدحجابی در جامعه است

یکی از اثرات بدحجابی رکود فعالیت‌ها در جامعه و به خطر افتادن بنیان خانواده است، هنگامی که بدحجابی در جامعه بروز و ظهور پیدا کند، می‌تواند منشأ بسیاری از اختلافات باشد، مثلاً مرد مدل‌های متنوع‌تر از خانمش را می‌بیند. اینچنین می‌شود که نرخ طلاق در آن جامعه بالا می‌رود.

همچنین شیوع روابط آزاد از دیگر اثرات بدحجابی در جامعه است.

بالاتر رفتن سن ازدواج و عدم مسئولیت‌پذیری مردان برای تشکیل خانواده؛ یعنی وقتی مردان در جامعه مدل‌های مختلف زنان را با روابط آزاد می‌بینند و می‌توانند به راحتی تجربه کنند، زیر بار مسئولیت ازدواج و خانواده نمی‌روند.

حفظ حجاب یک حق اجتماعی است

ـ محلاتی: اگر از باب حق اجتماعی به قضیه بدحجابی نگاه ‌کنیم، متوجه می‌شویم که در هر اجتماع با مسئله‌ای به نام قوانین اجتماعی روبه‌رو هستیم، مانند قانون رانندگی که مورد قبول همگان است، اما چرا وقتی مسئله حجاب پیش می‌آید، این را به عنوان حق اجتماعی نمی‌دانیم؟

ما مجموعه‌ای از مسایل را در ابتدای انقلاب خیلی خوب پیش رفتیم ولی افراط و تفریط کردیم. اگر اثرات بدحجابی در جامعه را به عنوان یک حقوق اجتماعی بپذیریم، بسیاری از مشکلات حل می‌شود.

اقدام پیشگیرانه در حجاب: تربیت صحیح دختران و ترویج دیدگاه اسلام درباره زنان

جامعه در قبال معضل بدحجابی چه اقداماتی می‌تواند انجام دهد؟

-محمودزاده: اقدامات پیشگیرانه تنها راهکاری است که می‌توان ارائه داد، در خصوص اقدامات پیشگیرانه بالا بردن سطح آگاهی افراد در جامعه مخصوصاً در حوزه زنان و تمرکز بر اینکه ملاک‌های ظاهری و مادی ملاک اصلی و ارزشمند برای یک زن مسلمان زن نیست، همچنین توجه دادن به ارزشمندی بانوان و ترویج دیدگاه اسلام نسبت به بانوان و تبین آن، تربیت صحیح دختران در خانواده، به طوری که اگر تربیت درست و صحیح دختران از قبل سن بلوغ انجام شود، آنها به ارزش وجودی خود پی خواهند برد، متأسفانه یکی از معضلات کنونی جامعه ما همین است که دختران درست تربیت نمی‌شوند.

تولیدات تصویری تلویزیون، جوابگوی هجمه بی‌عفتی شبکه‌های ماهوره‌ای نیست

تولید فیلم‌ها و سریال‌ها که به طرق مختلف بتوانند مسائل حجاب و عفاف را به خانواده‌ها نشان دهند، توجه داشته باشید با این همه هجمه شبکه‌های خارجی و ترویج روابط آزاد و بدحجابی که به نوعی با ذهن خانواده‌ها درگیر است، تولیدات تصویری به اندازه کافی وجود ندارد، توجه به اوقات فراغت جوانان یکی از راهکارهای بسیار طلایی است، چنانچه سالن‌ و فضاهای ورزشی در جامعه به حدی باشد که جوان و نوجوان ما بتواند در هر ساعت از شبانه‌روز به ورزش و بازی که علاقمنداست، بپردازد، دیگر تمایلی به آراستن خود و وقت‌گذرانی در پارک و خیابان ندارد.

توجه اداره‌ها و کارخانه‌ها به حجاب کارمندان خود و ترسیم آیین‌نامه حجاب می‌تواند در کاهش بدحجابی در محیط‌های اداری تاثیرگذار باشد، چرا که بیشتر خانم‌هایی که در جامعه عبور و مرور می‌کنند، کارمند هستند و مسئولان می‌توانند یونیفورم یا لباس خاصی که یک فرم حداقلی حجاب باشد، برای این گروه از بانوان تهیه کنند.

نقش خوابگاه‌های دانشجویی در گسترش بدحجابی دختران

- محلاتی: تا زمانی که در قضیه پوشش در جامعه، نظارتی بر تولید پوشاک نداشته باشیم، اقدامات فرهنگی اثرگذار نخواهند بود، در همین راستا تلویزیون می‌تواند در گسترش مد اسلامی با جامعه نقش مهمی ایفا کند.

یکی از مسایل فساد و بدحجابی مربوط به خوابگاه دانشجویان است، یعنی بیشترین ناهنجاری که در دانشگاه می‌بینیم، به این بخش بر می‌گردد، دانشجوی دختر در ترم دوم به بعد یک چیز دیگری می‌شود، به شهر خودش بر نمی‌گردد، زیرا دانشجو از خانواده دور است، به محض اینکه پسر به او ابراز احساسات می‌کند، می‌خواهد خودنمایی کند.

اقدام انتظامی در کنار فعالیت فرهنگی لازم است

آیا برای برخورد با بدحجابی، اقدامات انتظامی و قانونی در این برهه از زمان را می‌طلبد؟

- محمودزاده: نظر من مثبت است، اقدامات قانونی باید در کنار کارهای فرهنگی باشد، منتها در مسئله حجاب و عفاف در خصوص قوانین مربوط به آن، باید برای مردم اطلاع‌رسانی صورت گیرد، نمی‌توانیم بگوییم که برخورد قانونی نباشد، متأسفانه در بعد قانونی در این زمینه مشکل داریم، یعنی ارگان خاصی وجود ندارد که متولی اصلی حجاب و عفاف باشد.

آموزش و پرورش در زمینه حجاب و عفاف توانسته است موفق عمل کند؟

- محلاتی: در زمینه اعتقادی و گسترش عفاف و حجاب آموزش و پرورش نتوانسته است، آن گونه که باید و شاید خوب حرکت کند، زیرا از بعد اعتقادی دانش‌آموزان غافل شده است، از همان ابتدا بچه‌هایی که کلاس اول می‌آیند، توجه نداریم معلمشان چه کسی هست، آیا به مسائل دینی آگاه است؟ اگر مباحث عقیدتی در دانش‌آموز نهادینه ‌شود، با علاقه روی به حجاب خواهد آورد و از آنجایی که چنین روشی را در محیط آموزش و پرورش لحاظ نکردیم، هر کاری که کنند موفق نخواهند شد.